System Zarządzania Energią ISO 50001 to międzynarodowy standard wyznaczający najlepsze praktyki w zakresie kontroli nad przepływem energii. Definiuje mechanizmy i działania przyczyniające się do oszczędzania energii w organizacjach, takie jak bazowy poziom zużycia energii oraz wskaźniki, które pozwalają na ocenę czy jest zużywane dokładnie tyle, ile wymaga tego proces. W większości firm wdrożenie go prowadzi do znaczących polepszeń, w tym: zmniejszenia kosztów energii, redukcji emisji gazów cieplarnianych, uregulowania nadzoru nad systemem zarządzania energią w organizacji oraz potwierdzenia zgodności z wymaganiami prawnymi związanymi z efektywnością energetyczną. Wszystko to przekłada się na zmniejszenie nakładów finansowych ponoszonych przez organizację z powodu ponadnormatywnego zużycia energii.

Jak to wygląda w Rafinerii Gdańskiej i jakie przynosi korzyści?

W Rafinerii Gdańskiej komórką odpowiedzialną za utrzymanie i rozwój Systemu Zarządzania Energią, jest Biuro Efektywności Energetycznej. Norma ISO 50001 określa sposób postępowania w różnych aspektach działalności całej organizacji. Szczególną rolę w zakresie wypełniania wymagań systemu odgrywają także m.in. obszar zakupów, produkcji, techniki oraz Biuro Zarządzania Procesami.

Pracownicy Biura Efektywności Energetycznej na co dzień zajmują się kontrolą zużycia energii przez poszczególne instalacje rafinerii, reagując, gdy jest ono zbyt duże. W dodatku sprawdzają rynek pod kątem nowoczesnych rozwiązań i urządzeń, które można zaimplementować w rafinerii i obliczają jakie korzyści może przynieść taka zmiana. Natomiast System Zarządzania Energią to coś więcej. Obejmuje część rafineryjnych procedur oraz wpływa na to jakiej klasy energetycznej kupowane są urządzenia czy aparaty.

Podejście Biura Efektywności Energetycznej do funkcjonowania Systemu, wpisuje się w wymogi stawiane przez normę ISO 50001, co zostało też poświadczone przez jednostkę certyfikującą: – Audit jest procesem potwierdzenia zgodności działania organizacji z normą, w tym w przypadku normą zarządzania energią – mówi Dawid Brożek, auditor wiodący. – Rozpoczyna się drugi rok funkcjonowania w Rafinerii Gdańskiej systemu zarządzania energią, wdrożonego na bazie standardów ISO 50001. Zakończyliśmy z sukcesem pierwszy audit nadzoru i będziemy rekomendować utrzymanie certyfikatu.

^{Na zdjęciu od lewej: Dariusz Potęga – ekspert w Biurze Efektywności Energetycznej, Marek Bodal – dyrektor Biura Efektywności Energetycznej, Dawid Brożek – auditor wiodący z instytucji rzeczoznawczej PRS, Klaudia Łuniewska-Markiewicz – dyrektor Biura Zarządzania Procesami oraz Anna Redlarska, Paweł Kubiak i Ewa Budzejko – starsi specjaliści w Biurze Zarządzania Procesami}

Posiadanie certyfikatu ISO 50001 niesie za sobą bardzo wymierne dodatkowe korzyści. Dzięki niemu Rafineria Gdańska ma dostęp do większej puli darmowych uprawnień do emisji dwutlenku węgla (ETS) czy też może wykorzystywać realizowane przedsięwzięcia poprawiające efektywność energetyczną do pozyskiwania rekompensat sektorowych.

Co zrobić, żeby utrzymać certyfikat?

– Jednym z wymagań ISO 50001 jest działanie proaktywne, czyli wskazywanie obszarów, w których wprowadzenie ulepszeń może doprowadzić do pozytywnych rezultatów. Ulepszeniem może być wymiana urządzenia na nowocześniejsze lub bardziej dopasowane do bieżących warunków pracy. Natomiast nie można zapominać o śledzeniu np. kondycji wymienników ciepła i zasygnalizowaniu momentu, w którym straty na nich są już zbyt duże. Obowiązkiem Biura Efektywności Energetycznej jest monitoring zużycia energii oraz identyfikowanie miejsc, gdzie tracimy tę energię. Powinniśmy jej zużywać dokładnie tyle, na ile zaprojektowane zostało dane urządzenie czy proces, nie więcej – mówi Marek Bodal, dyrektor Biura Efektywności Energetycznej. – To wszystko z każdym rokiem wymaga usprawniania narzędzi analitycznych w ramach procesu Systemu Zarządzania Energią. Jest to jedno z działań, które umożliwia bycie w czołówce rankingu porównawczego branży rafineryjnej.

A to dopiero początek, bo z rozwojem Systemu Zarządzania Energią w Rafinerii Gdańskiej związane są daleko idące plany. Biuro Efektywności Energetycznej wdraża do swojej codziennej pracy aplikację, która dostarcza jej użytkownikom wielu cennych informacji o przepływie energii przez instalacje. Bazując na modelach matematycznych, pracownicy biura obserwują odchylenia od normy, by w czasie prawie rzeczywistym, móc sprawnie reagować. W niedalekiej przyszłości widzą swój projekt jako możliwy do udostępnienia różnym obszarom produkcyjnym.

–To, co was wyróżnia, to przede wszystkim merytoryczny zespół, jasny podział kompetencji i zaangażowany sposób podejścia do pracy. Sposób analizy, przedstawiania wyników, monitorowanie procesów i reagowanie na odchylenia są na bardzo wysokim poziomie. Stawia to was w czołówce firm, które posiadają certyfikat ISO 50001 i czyni Rafinerię Gdańską top firmą w sektorze paliwowym – podsumowuje Dawid Brożek.

***

Rafineria Gdańska sp. z o.o. zarządza jednym z najnowocześniejszych zakładów produkcyjno-processingowych w tej części Europy. Jego moce przerobowe to ponad 10 mln ton ropy rocznie. Otrzymany surowiec przerabia się tu na wysokomarżowe produkty. Spółka zatrudnia obecnie ponad 1300 pracowników. 

W listopadzie 2021 r., w wyniku reorganizacji ówczesnej Grupy Kapitałowej LOTOS, w jednym podmiocie zintegrowano całą działalność rafineryjną zlokalizowaną w Gdańsku. Wtedy to, ze spółki produkcyjno-handlowej (pod nazwą LOTOS Asfalt Sp. z o.o. funkcjonowała do 19 lipca 2022 r.) stała się podmiotem w pełni produkcyjnym.

Nowa struktura joint venture powstała w rezultacie procesu przejęcia kapitałowego Grupy LOTOS S.A. przez ORLEN S.A. oraz dołączenia jako wspólnika spółki Aramco Overseas Company B.V. z 30% udziałem w kapitale zakładowym.